آسیب شناسی تئاتر مقاومت در مهر-۳؛
مقایسه تئاتر با ساختمان سازی برخی برای عکس گرفتن به جشنواره ها می آیند!
کاراموند: سعید نجفیان از فعالان عرصه تئاتر و تئاتر دفاع مقدس معتقد می باشد حضور مسئولان ناآگاه و تنگ نظر در نهادهای مختلف به تئاتر دفاع مقدس لطمه زده است؛ مسئولانی که فقط بدنبال تبلیغ خود هستند.
خبرگزاری مهر -گروه هنر-فریبرز دارایی؛ اینروزها جشنواره تئاتر مقاومت با اجرای عمومی آثار در شهرهای مختلف درحال برگزاری است. بتازگی نیز جشنواره تئاتر «سودای عشق» از طرف سازمان بسیج هنرمندان اجرا شد. جشنواره هایی که به موضوع تئاتر مقاومت و دفاع مقدس و موضوع های در رابطه با آنها می پردازند. تئاتر دفاع مقدس اینروزها دیگر به مانند دهه ۷۰ و ۸۰ شاهد تولید و اجرای آثار باکیفیت و قابل توجهی نیست که مخاطبان تئاتری از هر قشری بدون هیچ مرزبندی به تماشای آنها بنشینند و آثار نیز فقط آثاری شعاری و مناسبتی نباشند. سال ها است که در سالن های حرفه ای تئاتر شاهد اجرای چنین آثاری نیستیم که نشأت گرفته از دورانی باشد که خیلی از مردم آنرا با پوست و خون خویش لمس و تجربه کردند. بحث بر سر چرایی نزولی شدن روند تولید آثار باکیفیت با موضوع دفاع مقدس بسیار است. سعید نجفیان همچون فعالان عرصه تئاتر و تئاتر دفاع مقدس که دبیری جشنواره تئاتر بسیج «سودای عشق» را هم بر عهده داشت، در نشستی در خبرگزاری مهر نقطه نظرات خودرا درباره ی چرایی ایجاد این روند نزولی ارائه داد. وی یکی از دلیلهای مهم این اتفاق را حضور مدیران ناآگاه در نهادها و سازمان های مختلفی که قصد انجام کارهای فرهنگی را دارند، دانست.
در ذیل بخش اول این گفتگو آمده است: * سال ها است که در بخش های مختلف تئاتر حضور دارید و دبیری جشنواره تئاتر «سودای عشق» سازمان بسیج را هم بر عهده داشتید. در حوزه تئاتر دفاع مقدس فعالیت کردید و شاهد فراز و فرودهای این عرصه نیز بودید. روند تئاتر دفاع مقدس را به چه صورت ارزیابی می کنید؟ چرا زمانی روند تئاتر دفاع مقدس رو به بالا بود ولی الان گرفتار افت و تولید کارهای باکیفیت و تأثیرگذاری کم شده است و شاهد کمرنگ شدن این بخش موضوعی از تئاتر هستیم؟ متأسفانه جشنواره تئاتر دفاع مقدس و همین طور جشنواره تئاتر بسیج در مقطعی گرفتار سکته و برگزار نشدند. جشنواره ای که تعطیل می شود برگزاری مجدد آن خیلی کار سختی است سعید نجفیان: من حدودا از نخستین دوره هایی که جشنواره تئاتر دفاع مقدس و جشنواره تئاتر بسیج به راه افتاد، یا به عنوان شرکت کننده یا به عنوان یکی از افراد ستاد اجرائی همراه جشنواره ها بوده ام. طبیعتاً آن شور و شوقی که در خود نهادها، ستادها و افرادی که پای کار آمده بودند وجود داشت به مرور کمتر شد. حتی الان با تمام اتفاق ها و تلاش هایی که در نهادهای مختلف به انجام می رسد بودجه مان یک بیستم بودجه آن دوره از جشنواره تئاتر دفاع مقدس و بسیج نیست و هر چه تلاش نماییم تا حد محدودی می توانیم بودجه مان را افزایش دهیم. در آن دوران چون جای خالی تئاتر دفاع مقدس احساس می شد برنامه ریزی و اقدام برای برگزاری جشنواره تئاتر دفاع مقدس انجام شد. دفاع مقدس در سالهای اول انقلاب شروع شد اما جشنواره تئاتر دفاع مقدس با تأخیری بالاتر از یک دهه و در دهه ۷۰ شروع به کار کرد. به این علت موضوعات تازه و زیاد بود، گروه ها انگیزه های زیادی داشتند و همین طور ارزش جوایزی که جشنواره تئاتر دفاع مقدس اهدا می کرد از تمامی جشنواره ها حتی جشنواره تئاتر فجر هم بالاتر بود. در آن مقطع زمانی که جشنواره تئاتر دفاع مقدس شروع به کار کرد جامعه هنوز از فضای جنگ و دفاع مقدس به لحاظ نزدیکی زمانی فاصله نگرفته و موضوع ها هم بکر و تازه بود. طبیعتاً به مرور تمام چیزهایی که نشأت گرفته از احساس و هیجان هستند تحلیل می روند. این روند نزولی فقط مختص جشنواره تئاتر دفاع مقدس نیست. شاهد می باشیم که دوره های اخیر جشنواره تئاتر رضوی هم قابل مقایسه با ۴ دوره ابتدایی برگزاری خود نیست. یا همایش آیین های عاشورایی که با حضور هنرمندان شناخته شده تئاتر و آثار باکیفیت برگزار می شد ولی دیگر خبری از آن رویداد نیست. طبیعتاً این اتفاق برای تمام جشنواره های مناسبتی رخ می دهد. خدا را شکر نهادهایی که این جشنواره ها را برگزار می کردند هنوز هم تمایل به برگزاری این رویدادها دارند. متأسفانه جشنواره تئاتر دفاع مقدس و همین طور جشنواره تئاتر بسیج در مقطعی گرفتار سکته و برگزار نشدند. جشنواره ای که تعطیل می شود برگزاری مجدد آن خیلی کار سختی است. * دقیقاً، از نقطه زیر صفر باید کار را از سر گرفت. بله، خیلی دشوار است. جشنواره های مناسبتی که به عنوان وظیفه ستادی آن نهاد نیست با تغییر مدیر و فرمانده گرفتار تعطیلی و اضمحلال یا سیرهای صعودی آن چنانی شوند. * یعنی جشنواره تئاتر بسیج هم در سازمان بسیج به عنوان یک فوق برنامه است؟ فوق برنامه نیست. سازمان بسیج برنامه های تعریف شده و تعریف نشده بسیاری دارد، طبیعتاً یکی از برنامه هایش کار فرهنگی است. برای این کار فرهنگی ۱۱ قشر وجود دارد نظیر بسیج اساتید، بسیج پزشکان، بسیج عشایر، بسیج قضات، بسیج دانشجویی تا بسیج هنرمندان. در داخل خود این اقشار هم اقشار دیگری وجود دارد به عنوان مثال بسیج هنرمندان دارای اقشار نمایشی، داستان، فیلم، شعر و غیره است. طبیعتاً سازمان بسیج متولی هنر نیست اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی هنر چه کاری برای تئاتر دفاع مقدس و مقاومت انجام داده است؟ مدت زمان جنگ جهانی دوم با آن وسعتی که داشته به اندازه دوران دفاع مقدس ما نبوده است. کویت تنها ۲ روز تحت حمله عراق قرار گرفت اما الان شاعری دارند که تندیس آنرا ساخته اند و جایزه ای به نام آن برگزار می کنند برای ۲ روزی که هیچ مقاومت و حماسه ای در آن نبوده است. ما ۸ سال اتفاق به این بزرگی داشتیم که در تمام زندگی مان تأثیر داشته است و هنوز هم که هنوز است تأثیرات آن ادامه دارد؛ به غیر از شهدای ۸ سال دفاع مقدس آدم های آن دوران که جانباز یا شیمیایی شده اند حضور دارند، بچه های لطمه دیده از آن دوران هنوز حضور دارند.
در اداره کل هنرهای نمایشی دفاتر مختلفی وجود دارد اما دفتری به نام تئاتر دفاع مقدس نداریم. در دانشگاه ها واحدهای لطمه شناسی موضوع های مختلف وجود دارد اما واحدی برای ۸ سال دفاع مقدس وجود ندارد. اصلاً برای کسی مهم است؟ برای کسی مهمست که چندصدهزار شهید و جانباز داریم؟ برای کسی مهم نیست، پس چرا برای این مساله تئاتر تولید شود، تئاتری که برگشت سرمایه هم ندارد. خدا پدر نهادهای غیرفرهنگی را بیامرزد که لااقل هر چقدر هم اندک، برای فرهنگ دفاع مقدس هزینه می کنند و طبیعی است جایی که متولی و متخصص خاص آن اتفاق نیست با تغییر مدیریت گرفتار تغییرات زیادی شود. در نهادهایی هم که شکل گرفته از دل انقلاب اسلامی هستند تئاتر دارای اهمیت نیست چون بازگشت سرمایه ندارد و نمی توان بوسیله آن تبلیغ کرد، مانند سینما تماشاگر انبوه ندارد و نمی توان آنرا در جشنواره های خارجی ارائه و بوسیله آنها خودشان را تبلیغ کنند ما الان در دوره ای از سازمان بسیج هستیم که سردار سلیمانی و معاون ایشان سردار معروفی، فرهنگ دوست هستند و تئاتر را دوست دارند و به این علت پس از ۶ سال توانستیم جشنواره تئاتر بسیج را احیا نماییم. شاید اگر مدیر دیگری بود این اتفاق نمی افتاد. بسیاری از اتفاق ها در کشور ما منحصر به مدیر و افراد هستند. احتمال دارد با یک تغییر مدیریت گفته شود که ما ماموریت های مهم تری نسب به هنر داریم. خاصیت سازمان بسیج این است مانند نهادها و ارگان های دیگر بدنبال تبلیغ خود نیست. برخی نهادها نگاه شان به فرهنگ مانند نگاه به پفک است. برخی نهادها اگر ریالی برای فرهنگ هزینه می کنند برای این است که خودشان را تبلیغ کنند. سازمان بسیج بدنبال تبلیغ خود در انجام هیچکدام از امور خود نیست. حوزه هنری کارهایی را که در عرصه کتاب، در عرصه فرهنگ شفاهی و مصاحبه ها و سینما می کند آیا در بخش تئاتر هم انجام می دهد؟ «بهمن سبز» در عرصه سینما سالن های مختلفی دارد اما حوزه هنری در تهران چند سالن تئاتری دارد؟ ۲ سالن که ظرفیت کلی هر ۲ سالن به ۲۰۰ نفر نمی رسد. بودجه تئاتر در عرصه هنری چقدر است؟ تولیدات تئاتری در عرصه هنری چقدر است؟ تولیدات کارهای ارزشی در عرصه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چقدر است؟ نه در مراکز علمی مقرر است درباره ی دفاع مقدس برای بچه های امروز صحبت شود و نه مقرر است در اداره کل هنرهای نمایشی اتفاقی برای این حوزه رخ دهد. در نهادهایی هم که شکل گرفته از دل انقلاب اسلامی هستند تئاتر دارای اهمیت نیست چون بازگشت سرمایه ندارد و نمی توان بوسیله آن تبلیغ کرد، مانند سینما تماشاگر انبوه ندارد و نمی توان آنرا در جشنواره های خارجی ارائه و بوسیله آنها خودشان را تبلیغ کنند. تئاتر هنر خاص و فقیری است و اگر همین جشنواره های تئاتر بسیج و دفاع مقدس نباشند دیگر فرصتی وجود نخواهد داشت که به موضوع دفاع مقدس پرداخته و به آن فکر شود. تئاتر دفاع مقدس بازگشت سرمایه ندارد و از واقعیت های تلخ و رئالیستی صحبت می کند. اگر اینگونه تئاتر توسط برخی نهادها حمایت نشود از بین می رود. * درست است که تئاتر مانند فیلم امکان تبلیغ را برای نهادها و سازمان ها فراهم نمی کند اما در دوره ای از زمان، شاهد تولید و اجرای تئاترهای با موضوع دفاع مقدس و جنگ بودیم که بسیار پرمخاطب و آثار با کیفیتی بودند. جالب است که مخاطبان آن آثار مخاطبان دعوتی نبودند. گویا از مقطعی پرداختن به موضوع دفاع مقدس در تئاتر از طرف برخی گرفتار ممیزی شد و اجازه پرداختن درست و مناسب به این مساله داده نمی شد یا اگر هم قرار بود به این مساله پرداخته شود باید بصورت شعاری و در سطح باشد. به این علت بین مخاطب و تئاترهای با موضوع دفاع مقدس فاصله افتاد. چرا این اتفاق افتاد؟ اگر آن روند درست تا به امروز طی شده بود شاید دیگر در ذهن مخاطب هیچ مرزبندی موضوعی برای تئاتر شکل نمی گرفت و آثار با موضوع جنگ و دفاع مقدس هم اجرا و مورد استقبال مخاطبان تئاتری قرار می گرفتند. به هنرمند به عنوان صاحب فکر و سرمایه نگاه نمی شود و مسئولان فکر می کنند اگر ریالی برای تئاتر هزینه می کنند کار بزرگی انجام داده اند. متأسفانه نخستین سؤال مسئولان مالی از ما این است که نتیجه تئاتر تولید کردن چیست؟ واقعاً در دوره ای کارهایی بسیار شریف تولید و اجرا شدند و مردم و مخاطبان هم از تماشای آنها بسیار لذت بردند. معتقدم چند عامل سبب شده که وضعیت تئاتر دفاع مقدس این چنین شود؛ اول متأسفانه مسئولان ناآگاه و تنگ نظر و دوم شرایط اجتماعی و اقتصادی. تئاتر خیلی گران شده است. هر چقدر شبکه های نمایش خانگی زیاد شوند طبیعتاً برای تولیدشان نیازمند نیروی انسانی هستند و این نیروی انسانی را از تئاتر تامین می کنند. سریال ها و پلت فرم ها بازیگران خوب تئاتری را جذب می کنند و الان بسیاری از بازیگران خوب تئاتری دیگر فرصت ندارند به سالن تئاتر بیایند. الان یک تئاتر خوب در سالن و با حضور بازیگر خوب تولید کنید سرمایه هنگفتی می طلبد. درآمد تئاتر یک پنجاهم دستمزد بازیگران در سریال های پلت فرم ها نیست. تنگ نظری مسئولان هم ناشی از آنست که فکر می کنند تئاتر یک کالای تبلیغی است و اگر ریالی بابت آن هزینه می کنند باید شعار بدهد، حرف های مدنظر آنها را بزند نه چیزهایی که هنرمند دوست دارد. اگر تولید تئاتر دفاع مقدس کم شده به خاطر بودجه و همین طور مسئولان ناآگاه است که فکر می کنند چون بودجه در اختیارشان است پس صاحب آن هستند و هر طور که دوست داشته باشند آنرا هزینه می کنند. به هنرمند به عنوان صاحب فکر و سرمایه نگاه نمی شود و مسئولان فکر می کنند اگر ریالی برای تئاتر هزینه می کنند کار بزرگی انجام داده اند. متأسفانه نخستین سؤال مسئولان مالی از ما این است که نتیجه تئاتر تولید کردن چیست؟ وقتی به تئاتر، فرهنگ و هنر اینطور نگاه شود و آنرا به مانند میل گرد و بتن محاسبه کنند، کاری از دست شما بر نمی آید. وقتی با همان نگاه ساختمان و پل سازی به تئاتر نگاه می شود، وضعیت بهتر از این نخواهد شد. با این نگاه نه تئاتر، نه فرهنگ و نه آدم هایی که درگیر فعالیت در حوزه فرهنگ هستند، اهمیت دارند.
* نهادها و سازمان های مختلف در حوزه تئاتر جشنواره برگزار می کنند ولی هر کدام جزیره ای جدا هستند و عجیب است که به یک هم افزایی نمی رسند. هیچگاه نهادهای مختلف سر یک میز ننشستند و با هم گفتگو نکردند تا جریانی را برگزار کنند که تأثیرگذار باشد. نبود این هم افزایی همیشه ضربه زننده بوده است. به این علت با تغییر هر مدیر در هر کدام از نهادها برنامه ها و رفتار تغییر پیدا می کند. چرا این هم افزایی شکل نمی گیرد؟ جواب ساده است، به جهت اینکه در هیچ مقطعی از تاریخ در این نهادها بصورت همزمان افرادی که دارای این شعور و اندیشه باشند وجود نداشته است. یک وقتی در یکی از نهادها فردی هست که هر کجا باشد اتفاق های خوبی می افتد در نهادی دیگر چنین فردی حضور ندارد. ضمن این که میزان ارزش گذاری و نگاه افراد در نهادهای مختلف به فرهنگ یکی نیست. با حضور برخی افراد در بعضی نهادها توجه به سینما یا مقوله نشر بیشتر می شود پس سلیقه و نوع نگاه افراد بسیار تأثیرگذار است. ما با برهه های کمی مواجه می شویم که در آن افراد دغدغه مند همزمان مدیر چند نهاد مختلف باشند که اگر باشند اتفاق های خوبی می افتد. در آن دوره های کم، توافق شکل گرفته است. متأسفانه هر کسی دوست دارد خود و پرچمش دیده شود و اشخاص دیگر کم رنگ تر باشند. ما از وقتی کار کردیم به ما یاد دادند که مهم نیست پرچم یا لوگو مطرح شود مهم اتفاق فرهنگی است که باید رخ دهد. ما با جاهایی کار کردیم که به خاطر یک لوگو با ما بحث کردند که باید لوگوی شان بزرگ تر از لوگوی مراکز و نهادهای دیگر باشد. اصلاً به این فکر نمی کنند که کار فرهنگی مقرر است چه تأثیراتی داشته باشد. تعریف خیلی از مدیران ما از جشنواره، ۲ ساعت اختتامیه آنست. حتی نمی دانند که ایجاد جشنواره چه روندی را طی می کند. معتقدم تعداد جشنواره ها در ایران بیش از اندازه زیاد است اما شما فقط تهران را نبینید که هر شب چندها نمایش اجرا می شود، در شهرستان ها اگر همین کمک هزینه جشنواره ها هم نباشد تئاتر کار کردن اصلاً معنا پیدا نمی نماید. در مرکز استانی کمک هزینه تئاتر ۲ میلیون تومان است. * فاجعه است. اصلاً از تئاتر حمایت درستی نمی شود. طبیعی است که کمک هزینه اندک ما برای شان مهمست چون می توانند کارشان را به تولید برسانند. این نشست ادامه دارد...
منبع: كاراموند
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب