چالش بورس کالا از داغ شدن بازار تا سرد شدن تولید
کاراموند: افزایش رقابت در بورس کالا، خصوصاً میان تولیدکنندگان و مصرف کنندگان، مسیری پیچیده برای تامین و خرید محصول آهن اسفنجی به وجود آورده است. از یک طرف تقاضا برای خرید این کالا در بورس بالا رفته و از طرف دیگر، عرضه با کاهش روبه رو شده است. این پروسه موجب ایجاد رقابتی فشرده میان خریداران و فشارهای قیمتی در بازار شده که آثار آن بطور مستقیم بر روند تولید و قیمت محصولات فولادی قابل مشاهده می باشد.
به گزارش کاراموند به نقل از ایسنا، محصول آهن اسفنجی در بورس کالا به عنوان یکی از ارکان مهم صنعت فولاد، در ماه های اخیر شاهد تغییرات قابل توجهی بوده است. در صورتیکه تقاضای فزاینده برای این محصول به علت نیاز بیشتر به تولید فولاد افزایش پیدا کرده، عرضه این محصول با چالش هایی روبه رو شده است. کاهش عرضه ناشی از نگرانی برای ناترازی انرژی از طرف تولیدکنندگان اصلی، منجر به بروز مشکلاتی در تامین نیاز بازار شده و به تبع آن، نرخها به شدت رشد کرده است.
در همین حال، افزایش رقابت در بورس کالا، خصوصاً میان تولیدکنندگان و مصرف کنندگان، مسیری پیچیده برای تامین و خرید محصول آهن اسفنجی به وجود آورده است. از یک طرف تقاضا برای خرید این کالا در بورس افزایش پیدا کرده و از طرفی، عرضه با کاهش روبه رو شده است. این پروسه موجب ایجاد رقابتی فشرده میان خریداران و فشارهای قیمتی در بازار شده که آثار آن بطور مستقیم بر روند تولید و قیمت محصولات فولادی قابل مشاهده می باشد.
این وضعیت چالش های قابل توجهی برای تولیدکنندگان، خصوصاً واحدهای فولادی که به تامین آهن اسفنجی از بورس کالا وابسته هستند، به دنبال داشته است. در این گزارش به بررسی دقیق تر این روندها، علل کاهش عرضه، تأثیر افزایش نرخها و رقابت های موجود در بورس خواهیم پرداخت و نظر کارشناسان صنعت فولاد و نمایندگان مجلس را درباره ی این مساله بررسی می نماییم.
با وجود مهندسی های سود طلبانه باید به فکر جایگزین برای بورس باشیم
در این راستا، رضا تقی پور، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در گفتگو با ایسنا بیان کرد: اولین و اساسی ترین ایراد این ساختار، انحصاری بودن آنست. در حقیقت، نبود رقیب در این عرصه فضایی به وجود آورده که امکان نظارت و ایجاد رقابت سالم از بین رفته است. جالب اینجاست که در خیلی از حوزه های دیگر همیشه تاکید داریم که رقابت باید وجود داشته باشد و بازارها باید به صورت آزاد و عادلانه کار کنند. اما چرا همین اصل در مورد بورس کالا رعایت نمی شود؟
وی ادامه داد: مشکلات موجود در این بازار سبب شده تا عرضه به آسانی دستکاری شود و فرصت های بسیاری برای سوءاستفاده و مهندسی عرضه برقرار شود. اینجا صحبت از تعارض منافع است که هیچ نوع تعارفی در این مساله نداریم. وقتی پای سودهای کلان در بین باشد، تعارض منافع به آسانی پدید می آید و این امر به ضرر مردم عادی تمام می شود. نیازی هم نیست که مستقیماً از افراد خاص یا گروه ها نام ببریم؛ اما همه می دانند که برخی افراد و جریان ها چگونه از این شرایط استفاده می نمایند و به ملت ظلم می کنند.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس افزود: ما باید به این نکته دقت کنیم که ملاک اصلی، قیمت نهایی محصول است که به دست مصرف کننده می رسد. هر فرایندی که سبب افزایش نرخها شود، خصوصاً در وضعیت اقتصادی فعلی، غیرقابل قبول و محکوم است. به همین دلیل، نیاز به بازبینی جدی در مدل حکمرانی بورس کالا وجود دارد. رقابت باید به این بازار بازگردد. حضور یکی، دو یا حتی چند رقیب در این حوزه لازم است تا اگر جایی تخلف یا دستکاری رخ داد، سایرین بتوانند بوسیله یک رقابت منطقی و سالم، این مشکلات را برطرف کنند و تعادل به بازار بازگردد.
تقی پور تصریح کرد: هدف اصلی ما باید جلوگیری از هرگونه اقداماتی باشد که منجر به گرانی بیشتر و فشار اقتصادی روی مردم می شود. اصلاح ساختار بورس کالا و ورود رقبا، می تواند جلوی سوءاستفاده های احتمالی را بگیرد و قیمت گذاری منصفانه و رقابتی را تضمین کند. این مسیری است که باید در آن حرکت نماییم تا منافع عمومی حفظ شود و شرایط اقتصادی برای همه بهتر شود.
بورس کالا یا ماشین تولید تورم؟!
از طرفی، حسین صمصامی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز می گوید: تولیدکنندگانی که محصولات مورد نیاز خودرا از بورس تهیه می کنند، اذعان دارند که رقابت میان خریداران در بورس کالا سبب شده نرخها بطور متوسط حدود ۴۰ درصد افزایش یابد.
وی ادامه داد: در نتیجه این رقابت، قیمت تعدادی از مواد اولیه به حدی بالا می رود که از هزینه واردات آنها از خارج کشور بیشتر می شود. به عبارتی، تولیدکننده ای که در نظر دارد از مواد اولیه داخلی استفاده نماید، در بعضی موارد با قیمتی بیش از نرخ بین المللی مواجه می شود که این مسئله، مزیت رقابتی استفاده از مواد اولیه داخلی را به کلی از بین می برد.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس افزود: این وضعیت در بورس کالا به یک چرخه معیوب تبدیل شده؛ در حقیقت بجای این که بورس کالا محلی برای عرضه منصفانه مواد اولیه باشد و از نظر اقتصادی به تولید داخلی کمک نماید، در عمل به عاملی برای افزایش نرخها و تورم تبدیل گشته است.
بگفته صمصامی، افزایش نرخها در بورس کالا به تولیدکنندگان فشار وارد کرده و موجب بالا رفتن هزینه های تولید شده که در نهایت به افزایش قیمت محصولات در بازار و گرانی بیشتر برای مصرف کنندگان منجر می شود.
این نماینده مجلس با اشاره به اینکه در چنین شرایطی، این نوع عملکرد بورس نه فقط کمکی به اقتصاد نمی کند بلکه به تورم و گرانی بیشتر دامن می زند، تصریح کرد: بدین سبب نیاز است که اصلاحات اساسی در شیوه عرضه و نحوه قیمت گذاری در بورس کالا صورت گیرد و نظارت های قوی تری بر این حوزه اعمال شود.
نقش نامشخص دولت در قیمت گذاری محصولات فولادی
همین طور رضا صالحی، کارشناس صنعت فولاد اظهار داشت: نرخها در چرخه فولاد تحت تأثیر عوامل مختلف در صنایع و محصولات متفاوت، دو رویکرد اصلی دارد؛ عده ای از فعالان این حوزه معتقدند ورود دولت و تعیین قیمت های دستوری ضربه بزرگی به صنعت فولاد وارد کرده و از طرفی، برخی معتقدند عدم نظارت کافی دولت سبب نوسانات قیمت شده است.
به نقل از ایشان، بررسی کارشناسی نشان میدهد که نظارت کلی دولت بر بازار کافی است؛ اما ورود مستقیم و تعیین قیمت بصورت دستوری می تواند چالش برانگیز باشد.
صالحی افزود: در حقیقت از یک طرف، انتظار داریم دولت در مقابل افزایش بی رویه نرخها دخالت کند و از جانب دیگر، انتظار می رود از بازار آزاد نیز حمایت شود. هر دو گروه از این دیدگاه ها تا حدی حق دارند، اما مشکل اصلی اینجاست که نقش دولت نامشخص بوده و دستگاه های نظارتی گاهی به خوبی عمل نمی کنند و موجب بروز رانت و سودهای کلان برای برخی تولیدکنندگان یا تجار می شوند. این مسئله تعادل در تولید، نظارت و قیمت گذاری را برهم می زند.
وی اظهار داشت: یکی از ضعف های بزرگ صنعت فولاد و سایر حوزه های کشور، نبود مدیریت جامع و یکپارچه است؛ چونکه برنامه های جامع و بلندمدتی که بتوانند منافع کل کشور را درنظر بگیرند، وجود ندارد. از طرفی، نمی توان بطور قطع گفت مهندسی عرضه وجود ندارد؛ بلکه باتوجه به شواهد اساسا مهندسی ناصحیح عرضه وجود دارد. همین طور هیچ برنامه ریزی کلانی برای مدیریت بلندمدت این حوزه وجود ندارد.
گرانی فولاد؛ صمت و بورس در یک کفه ترازو/ چرت پاییزی ناظران
بر همین اساس، عرفان اتابکی، کارشناس صنعت فولاد اظهار داشت: امروزه مهندسی عرضه بوسیله چند تولیدکننده اصلی صورت می گیرد که این مساله منجر به افزایش نرخها شده است. از طرفی، اگر به روند نرخها نسبت به سال قبل و حتی ماه گذشته نگاه نماییم، می بینیم که سطح عرضه ها بطور چشم گیری پایین آمده که عرضه های بهین یاب نیز در این حوزه نقش دارند.
وی افزود: از طرفی، کارخانه ها برای تامین نیاز خود در بورس کالا با محدودیت هایی مواجهند. بعنوان مثال، اگر کارخانه ای یک هزار واحد آهن اسفنجی نیاز داشته باشد، فقط ۷۰ درصد این نیاز را می تواند از بورس کالا تامین کند، که این مساله برای واحدهای القایی بطورکامل مشخص است. اما برخی واحدها حتی از این ۷۰ درصد هم نمی توانند استفاده نمایند و مجبور می شوند آهن اسفنجی را بصورت نقدی یا در بازار آزاد تهیه کنند.
این کارشناس به نقش قیمت شمش اشاره نمود و اظهار داشت: قیمت آهن اسفنجی ضریبی از میانگین معاملات شمش فولادی است. زمانی که میانگین قیمت شمش در یک یا دو ماه اخیر ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده، طبیعتاً قیمت آهن اسفنجی نیز افزایش خواهد یافت. همین طور تعدادی از تولیدکنندگان بزرگ در این رقابت قیمتی نقش دارند و سقف های معامله نیز تأثیرگذار است.
بگفته اتابکی، نهادهای نظارتی خصوصاً وزارت صنعت و معدن، باید کنترل دقیق تری روی معاملات و عرضه های محصولات فولادی در بورس کالا داشته باشند.
این کارشناس تصریح کرد: البته قسمتی از مشکلات فعلی، به فروش های خارج از بورس کالا بازمی گردد که می تواند بسیار خطرناک باشد. بر همین اساس، باید برای عرضه محصولات در بورس و خارج از آن نظارت های دقیقی صورت بگیرد.
بر همین اساس، لازم است دولت و نهادهای نظارتی خصوصاً وزارت صنعت، معدن و تجارت، نظارت دقیق تری بر روند عرضه و تقاضای آهن اسفنجی در بورس کالا داشته باشند. تنظیم و کنترل قیمت ها، به ویژه در وضعیت رقابتی فشرده، باید در اولویت قرار گیرد تا از بروز بحران های جدی در تامین مواد اولیه برای تولیدکنندگان جلوگیری شود. همچنین، تقویت سیستم های نظارتی و شفافیت در معاملات، می تواند به تعادل بیشتر در بازار و کاهش خطرات ناشی از فروش های خارج از بورس کمک نماید. در غیر این صورت، استمرار روند فعلی می تواند به نوسانات بیشتر نرخها و عدم تعادل در عرضه و تقاضا منجر شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب