استاد فلسفه حوزه:
ایران امروز، مینیاتوری از نزاع های فلسفی جهان است
قم عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به اینکه ایران مینیاتور نزاع های فکری فلسفی جهان است، تاکید کرد: امروز ما در معرض هجمه زیادی از علوم مدرن قرار داریم؛ یعنی با مدرنیته در تمامی ابعاد مواجه هستیم؛ بنابراین باید ببینیم تفکر اسلامی در برخورد با تفکر غربی چه هویت عقلانی را طرح می کند.
حجت الاسلام والمسلمین علیرضا قائمینیا، مدیر قطب فلسفه دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۲۴ آذرماه در نشست خبری همایش فلسفه دین اسلامی اظهار داشت: فلسفه دین اسلامی یکی از ضرورت های مهم دنیای امروز است که باید به آن پرداخته شود؛ در غرب پس از افول پوزیتویسم منطقی از ۱۹۳۰، فلسفه دین احیا و به شدت عنوان شد و تا امروز هم جزء مباحث مهم فلاسفه تحلیلی و قاره ای است. وضعیت کشور ما هم پس از انقلاب به این سمت رفت که مباحث به صورت جدی تر مطرح شود و بزرگانی چون شهید مطهری به این مباحث حتی فلسفه دین اسلامی پرداخته بودند.
وی اضافه کرد: باتوجه به حاکمیت انقلاب، مباحث فلسفه دین از دو جهت اهمیت یافت؛ یکی از این جهت که برخی به دنبال تحکیم و تبیین فلسفه دین اسلامی بودند و از جهت دیگر هم مخالفان انقلاب تلاش می کردند تا از زاویه فلسفه دین به نفی مبانی انقلاب بپردازند؛ بدین سبب دو سه دهه اخیر دوره مطرح شدن مباحث فلسفه دین به صورت زنده و پویا در ایران است و وضعیت کشور دراین زمینه بی نظیر است و به تعبیری ایران مینیاتور همه نزاع های فکری در دنیاست.
قائمی نیا اظهار نمود: همه جریانات فکری و فلسفی غرب به خصوص مباحثی که رنگ فلسفه دینی دارند، یا در کشور مطرح شده یا دیر یا زود مطرح خواهد شد. همین موجب پویایی و سرزنده بودن مباحث فلسفه دین در دانشگاه ها و حوزه شده است؛ البته اوج این مباحث در دهه ۷۰ بود ولی مباحث مطرح شده در این دوره عمدتاً سیاست زده و متأثر از فضای سیاسی بود، ولی امروز مباحث به صورت علمی و آکادمیک در جریان است و جریانات سیاسی تأثیری بر مباحث فلسفه دین ندارند و ما از دوره بحران علمی آن زمان عبور کرده و به دوره معتدلی رسیده ایم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اعلان اینکه در زمینه علوم انسانی اسلامی، تردیدها و موافقان و مخالفانی وجود دارند، افزود: مباحث فلسفه دین در سنت تفکر اسلامی سابقه دیرینه دارد و در بین فلاسفه از ابن سینا و شیخ اشراق و صدرا گرفته تا کسانی مانند فیض کاشانی به آن پرداخته اند و این مباحث بیگانه از سنت تفکر اسلامی نیست.
قائمی نیا اضافه کرد: سنت تفکر اسلامی آکنده از مباحث فلسفه دین است، پس می طلبد با ذهنیت اسلامی و با رویکرد علمی و عقلانی به آموزه های بنیادین دین اسلام بپردازیم. البته برخی ممکنست تصور کنند رویکرد کلامی داریم، ولی این طور نیست؛ برای اینکه علم کلام موضع دفاعی دارد. امروز با تمام تفکرات غربی روبه رو شده ایم، ولی بزرگان ما در ابتدای انقلاب با همه اندیشه های غربی مواجه نبودند و عصر ترجمه پس از انقلاب شکل گرفت و رشد کرد. امروز ما در معرض هجمه زیادی از علوم قرار داریم و خیلی از آثار فلاسفه و اندیشمندان غربی ترجمه شده است؛ ما در دوره معاصر با مدرنیته در تمامی ابعاد مواجه هستیم؛ پس باید ببینیم تفکر اسلامی در برخورد با تفکر غربی چه هویت عقلانی را طرح می کند.
ضرورت پرداختن به فلسفه دین اسلامی
مدیر قطب فلسفه دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: قطب فلسفه دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این راستا مبادرت به برگزاری همایش فلسفه دین در تاریخ ۲۷ آذرماه کرده است تا زوایا و ابعاد مختلف فلسفه دین اسلامی تبیین و تشریح شود
وی در پاسخ به پرسش ایکنا در خصوص اینکه قسمتی از آموزه های اسلامی مانند عقاید و احکام ممکنست تبیین فلسفی نداشته باشند پس چگونه با عنوان این همایش قابل تطبیق است؟ اشاره کرد: فلسفه دین با عنوان کلی رنگ و بوی مسیحی دارد که متفکران غربی هم به آن اشاره کرده اند؛ فلاسفه غرب عمدتاً متناسب با فضای مسیحیت به فلسفه دین پرداخته اند؛ بدین سبب در نگاه کلی به «عنوان فلسفه دین»، این فلسفه نگاه فراگیر به مباحث مشترک ادیان مانند نجات، وجود خدا یا حقیقت برتر و... است، گرچه در مقام تحقق، فضای فکری فیلسوف در طرح مفاهیم و مسائل و چاره ها تأثیر دارد؛ بدین سبب پرداختن به فلسفه دین اسلامی نه فقط کاملاً وجاهت دارد بلکه ضروری هم هست.
قائمی نیا اضافه کرد: منظور ما از فلسفه دین اسلامی، عقلانیت پشتوانه تفکر اسلامی و استنباط چاره است؛ برخی با نگاه پیش افتاده و با عینک بدبینی سیاسی به مسئله می نگرند ولی اصلاً این طور نیست، در غرب هم به فلسفه دین اسلام پرداخته شده و کتاب نوشته اند و این بحث پیش از انقلاب هم وجود داشته است. مهم این است که ما مفهوم درستی از فلسفه دین را بیان نماییم و در همایش هم دنبال این هستیم. بعضی از مباحث فقهی و اعتقادی طبیعتاً جنبه تبیین عقلانی دارند که داخل در بحث فلسفه دین هستند و برخی هم از دایره فلسفه دین بیرون هستند. ضمن اینکه فلسفه دین به آموزه های بنادین دین سروکار دارد و به همه جزئیات توجهی ندارد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب